Cách đây gần 6 năm, một nhóm nghệ sĩ cùng những người yêu thích nghệ thuật chèo ở TP. HCM đã tập hợp nhau lại và mong muốn có một sân chơi để gặp gỡ, giao lưu. Ý tưởng đó ngay lập tức đã được Trung tâm Văn hóa (TTVH) quận Gò Vấp khuyến khích và hỗ trợ nhiệt tình. Sau một thời gian chuẩn bị đầy đủ các điều kiện, vào ngày 17/10/2016, TTVH quận Gò Vấp đã ra quyết định thành lập CLB chèo Phương Nam và Nhà văn hóa An Nhơn chính là nơi để CLB hàng tuần luyện tập và biểu diễn.
Các thành viên của CLB rất vui mừng vì mong ước bấy lâu nay đã trở thành hiện thực. Tuy nhiên, niềm vui ấy chưa được bao lâu thì Ban chủ nhiệm (BCN) lại phải trăn trở với việc tìm hướng đi nào phù hợp nhất để phát triển CLB. Trước thực trạng hầu hết các thành viên trong CLB đều chưa biết hát chèo, chủ yếu chỉ có niềm yêu thích với bộ môn nghệ thuật phổ biến ở các tỉnh phía Bắc này mà thôi. Đặc biệt hơn nữa, nghệ thuật chèo rất kén người nghe, CLB lại được thành lập ở TP. HCM – nơi mà đa phần người dân rất xa lạ với chèo và chỉ quen thưởng thức nghệ thuật đờn ca tài tử. Chính vì vậy, so với các bộ môn nghệ thuật truyền thống khác, chèo gần như không có đất diễn tại TP.HCM.
Nghệ sĩ Phan Miên hóa thân vào nhân vật Xúy Vân Giả Dại
Đón tiếp chúng tôi vào một ngày đầu thu, Nghệ sĩ Mai Liên – Chủ nhiệm CLB cho biết: “BCN khi ấy đã họp rất nhiều và xác định rằng, yếu tố quan trọng nhất chính là các thành viên đều có lòng yêu thích và say mê, nên bằng mọi cách phải quyết tâm xây dựng CLB ngày càng phát triển. Chưa biết hát thì các nghệ sĩ sẽ dành thời gian để truyền dạy, hướng dẫn bắt đầu từ những làn điệu đơn giản nhất...”. Bằng lòng nhiệt tình và sự kiên trì của BCN cùng các thành viên, sau một năm thành lập, CLB đã có những chương trình biểu diễn đầu tiên ở các chùa với các tích chèo cổ, hoặc tham gia biểu diễn trong những dịp họp mặt hội đồng hương của một số tỉnh thành phía Bắc được tổ chức tại TP.HCM.
CLB Chèo Phương Nam đi diễn ở chùa Sắc Tứ Trường Thọ, quận Gò Vấp
Trải qua 6 năm hoạt động, biết bao khó khăn đã đến rồi đi. Nhiều thành viên chỉ tham gia sinh hoạt CLB được một thời gian, rồi đành phải nuối tiếc gác lại niềm đam mê vì điều kiện không cho phép. Có những bạn còn rất trẻ, có lòng yêu chèo và muốn đến CLB sinh hoạt, nhưng rồi cũng phải bỏ ngang vì bận lịch học, lịch làm. “Xét cho cùng thì cũng phải chấp nhận thực trạng ấy, vì các cháu, các em còn phải học tập và mưu sinh...” – Nghệ sĩ Mai Liên ngậm ngùi chia sẻ.
Nghệ Sĩ Mai Liên - Chủ nhiệm CLB Chèo Phương Nam
Trích đoạn Tấm Thử Hài trong vở chèo "Tấm Cám"
Tuy nhiên cũng có một số thành viên gắn bó bền bỉ với CLB từ những ngày đầu đến nay, như Phó chủ nhiệm (PCN) Ngọc Hoa, PCN Phan Miên, cùng các anh chị Giang Hoàn, Hữu Thuận, Ngọc Thanh, Thanh Trường, Ngọc Trang, Hồng Ngấn, Đại Quang, Xuân Diễn, Thanh Hiếu, Giang Tuấn, Hồng Năm, Ánh Tuyết, Phan Hoa ... Đặc biệt, ở CLB chèo Phương Nam tuy có số lượng thành viên chưa lớn, nhưng lại có khá nhiều soạn giả nhiệt tình tham gia sinh hoạt. Có thể kể đến một số soạn giả nổi bật như: Giang Hoàn, Xuân Hội, Minh Dẫn, Phạm Đo ... Sự gắn bó lâu dài của các soạn giả đã giúp cho CLB luôn có bài vở mới để tập luyện, biểu diễn trong các ngày lễ kỷ niệm lớn của đất nước.
CLB Biểu diễn kỉ niệm Ngày Thương binh Liệt sỹ 27/7
Là một CLB nghệ thuật truyền thống nên CLB chèo Phương Nam trong 6 năm qua luôn thực hiện đầy đủ nhiệm vụ chính trị của mình, đó là góp mặt ở nhiều liên hoan văn nghệ do TTVH quận Gò Vấp tổ chức. Hàng năm CLB luôn được TTVH tặng nhiều giấy khen cho tập thể và các cá nhân. Đặc biệt, trong Liên hoan Dân ca các tỉnh phía Nam lần thứ nhất, do Trung tâm phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam (TTPTNTANVN) tổ chức vào ngày 26/5/2019, CLB chèo Phương Nam đã được tặng một giấy khen tập thể và nhiều giấy khen cá nhân khác. Một dấu mốc đặc biệt quan trọng khác nữa, đó là vào ngày 18/8/2019, tại Nhà hát lớn TP.HCM, TTPTNTANVN đã ra quyết định tiếp nhận CLB và đổi tên CLB chèo Phương Nam thành CLB Dân ca ba miền.
CLB Dân ca ba miền với các tiết mục ở nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống
Với tên mới này, để tìm hướng đi phù hợp và giúp CLB có thêm đất diễn tại TP.HCM cũng như ở các tỉnh phía Nam, ngoài chèo ra, CLB đã mở rộng tập luyện thêm một số tác phẩm ở các loại hình nghệ thuật khác như: quan họ, xẩm, dân ca ví dặm, dân ca Nam bộ, cải lương ... của các soạn giả trong và ngoài CLB. Tuy nhiên, CLB vẫn chú trọng đến nghệ thuật chèo và có kế hoạch từ giờ tới cuối năm 2022, CLB sẽ tập luyện thêm một số trích đoạn chèo cổ như Nô Mầu, Tuần Ty Đào Huế, cũng như tập luyện thêm một số ca cảnh lời mới, lời cổ ... cho chương trình luôn được phong phú. CLB cũng đang họp để tìm bài vở tập luyện cho các tiết mục tham gia Liên hoan Dân ca các tỉnh phía Nam lần thứ hai, do TTPTNTANVN tổ chức vào tháng 12 tới. Hi vọng rằng với sự chuẩn bị chu đáo để tham gia Liên hoan lần này, CLB Dân ca ba miền sẽ gặt hái được nhiều thành công hơn mùa liên hoan trước.
Tốp nữ CLB trong một tiết mục
Nghệ sĩ Hữu Thuận và Nghệ sĩ Mai Liên trong trích đoạn "Xã Trưởng Mẹ Đốp
Trải qua hơn một năm TP.HCM bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh COVID, nên CLB cũng không thể tổ chức các buổi giao lưu ở xa được. Song CLB đã khắc phục khó khăn bằng cách, hàng tuần vẫn hướng dẫn online trên trang riêng của CLB cho những thành viên mới một số làn điệu chèo, cũng như dân ca ba miền. Sau khi tình hình dịch bệnh ổn định trở lại, CLB đã tiếp tục duy trì việc sinh hoạt và tập luyện thường xuyên. Sáu năm chưa phải quá dài nhưng cũng không phải là một quãng thời gian ngắn ngủi. Những gì CLB chèo Phương Nam (hiện nay là CLB Dân ca ba miền) đã làm được từ khi thành lập đến này thật đáng ghi nhận. CLB đã có công rất lớn để góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa phi vật thể quý giá của dân tộc.
CLB tập bài mới với thầy Hữu Cạnh
Các Nghệ sĩ trong trích đoạn "Hề Mồi"
Trước khi chia tay chúng tôi, Nghệ sĩ Mai Liên đã hướng ánh mắt ra khoảng sân trước Nhà văn hóa rồi trăn trở: “Có thể phía trước vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng BCN chúng tôi vẫn quyết tâm cùng anh chị em hội viên duy trì và phát triển CLB. Mong rằng các bạn, nhất là các bạn trẻ đang sống và làm việc ở TP.HCM, có niềm yêu thích với các bộ môn nghệ thuật truyền thống (đặc biệt là hát chèo), hãy đến tham gia sinh hoạt cùng CLB tại Nhà văn hóa An Nhơn (259 Dương Quảng Hàm, P5, Q. Gò Vấp) vào mỗi cuối tuần, để ở giữa đất trời Phương Nam nhưng chúng ta vẫn luôn ngân vang lên tiếng trống chèo chộn rộn của quê hương”
Mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu biểu diễn nghệ thuật, xin vui lòng liên hệ với Nghệ sĩ Mai Liên theo số điện thoại: 0962483670. CLB sẽ luôn sẵn sàng phục vụ Quý khán khả gần xa.
Mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu biểu diễn nghệ thuật, xin vui lòng liên hệ với Nghệ sĩ Mai Liên theo số điện thoại: 0962483670. CLB sẽ luôn sẵn sàng phục vụ Quý khán khả gần xa.
Đỗ Quyên