Cây cứt lợn là một loài cây có hoa và quả thuộc họ Cúc, được Đông y sử dụng như một loại dược liệu hiệu quả trong điều trị viêm xoang, viêm mũi, viêm họng. Cuộc Sống Việt mời bạn đọc cùng tìm hiểu về Cây cứt lợn và công dụng chữa bệnh qua bài viết sau:
1. Giới thiệu cây cứt lợn
Cây cứt lợn còn có một số tên gọi khác như cây hoa ngũ vị, cây bù xít, cỏ hôi, cỏ heo, thắng hồng kế. Thân cây mềm màu xanh hoặc tím, thẳng, cao trung bình từ 25 đến 50 cm, được một lớp lông màu trắng bao phủ bên ngoài. Lá cây hình trứng, mọc đối xứng, dài từ 2 – 6 cm, rộng 1 – 3 cm, mép lá có răng cưa tròn, hai mặt lá đều có lông, mặt dưới lá nhạt màu hơn. Hoa nhỏ màu tím trắng hoặc tím xanh. Quả màu đen có từ 3 đến 5 sống dọc.
Cây cứt lợn mọc hoang khắp nơi do chúng có khả năng thích nghi với mọi loại đất và vì mọc quanh năm nên có thể được thu hái bất cứ lúc nào. Bộ phận được dùng làm thuốc là toàn bộ phần trên mặt đất gồm: thân cây, lá cây, hoa, quả; rễ cây không được sử dụng; cây được thu hái và rửa sạch, phơi khô hoặc dùng tươi, có thể nấu.
Nếu dùng tươi thì nên dùng ngay để giữ được trọn vẹn dược tính. Nếu dùng khô thì bảo quản trong bao bì kín, để nơi khô ráo thoáng mát, tránh ẩm ướt và sâu mọt.
Thành phần hóa học: tinh dầu là chủ yếu, chiếm khoảng 2%. Các thành phần khác bao gồm: ageratochromen, cadinen, caryophyllene, alcaloid và saponin.
2. Công dụng của cây cứt lợn
Theo y học hiện đại:
- Làm loãng dịch đờm và tăng dẫn lưu dịch trong các hốc xoang giúp thông đường thở, cải thiện tình trạng nghẹt mũi, thở khò khè.
- Điều trị viêm xoang mãn tính và viêm mũi dị ứng.
- Giảm nghẹt mũi, giảm tiết dịch, giảm hắt hơi và nhức đầu sổ mũi.
- Kháng viêm, chống phù nề, chống dị ứng, tiêu sưng.
- Phòng ngừa và điều trị các bệnh liên quan đến tim mạch, đột quỵ.
- Phòng ngừa táo bón.
- Ức chế một số vi khuẩn gây bệnh (trực trùng coli, trực mủ xanh, tụ cầu vàng).
- Làm giãn mạch ngoại biên.
- Trị rong huyết sau sinh ở phụ nữ.
Theo y học cổ truyền:
- Tính vị: tính mát, mùi hôi, vị cay và đắng nhẹ.
- Quy kinh: cây cứt lợn có thể tác động tới 2 kinh là Kinh Thủ Thái âm Phế và Kinh Thủ quyết âm Tâm bào.
- Công dụng: thanh nhiệt, thải độc, tiêu sỏi, sát trùng, giảm sưng, trục ứ, cầm máu. Điều trị các bệnh: viêm mũi xoang, viêm họng, viêm phổi, sỏi đường tiết niệu, băng huyết sau sinh, phong thấp, đau nhức xương khớp,…
3. Một số bài thuốc từ cây cứt lợn
Có nhiều cách sử dụng cây cứt lợn tùy vào từng bài thuốc cụ thể, có thể dùng tươi hoặc dùng khô, xay giã vắt lấy nước cốt, nhỏ mũi hoặc dùng ngoài… Bộ phận được dùng làm thuốc là toàn bộ phần trên mặt đất gồm: thân cây, lá cây, hoa, quả; rễ cây không được sử dụng:
- Viêm xoang, viêm mũi dị ứng: 100g cây cứt lợn tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, nhỏ nước cốt vào 2 lỗ mũi khoảng 2 – 3 giọt, làm 2 lần trong ngày. Trường hợp uống thì dùng 30 – 50g cây cứt lợn tươi rửa sạch, giã nát vắt lấy nước uống, hoặc 15 - 30g cây nếu dùng khô, dùng 2 – 3 lần trong ngày.
- Rong huyết sau sinh: 30 - 50g cây cứt lợn tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
- Cảm mạo gây sốt: 60g cây cứt lợn tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, chia 2 - 3 lần uống trong ngày cho đến khi hết bệnh.
- Đau họng: 30 - 60g lá cây cứt lợn tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, chia 2 - 3 lần uống trong ngày cho đến khi hết bệnh.
- Dùng ngoài da các trường hợp mụn nhọt, vết đứt, vết lở loét: một nắm cây cứt lợn (cả thân, lá, hoa) rửa sạch, giã nhỏ, phơi khô, đắp trực tiếp lên vùng bị thương, băng gạc cố định, thay thuốc 2 lần trong ngày.
- Dùng ngoài da trường hợp sưng tấy, thấp khớp: một nắm lá tươi và cành non rửa sạch, nghiền mịn cùng với gạo, muối, đắp trực tiếp bột thoa lên vùng bị thương rồi băng bó lại, thay thuốc 2 lần trong ngày.
- Chăm sóc tóc: lá và cành tươi rửa sạch, nghiền nát, ủ tóc bằng một miếng vải trong vòng 2 - 3 tiếng rồi gội đầu.
Lưu ý:
- Không dùng cây cứt lợn cho những trường hợp bị dị ứng với các thành phần của cây.
- Dược liệu phải được dùng đúng liều lượng, không nên nấu uống liên tục trong thời gian dài vì nước cốt cây cứt lợn không thể thay thế hoàn toàn nước lọc.
Cuộc Sống Việt chân thành cảm ơn bạn đọc đã xem bài viết. Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn đọc thông tin cần thiết về Cây cứt lợn và công dụng chữa bệnh, giúp bạn đọc trang bị thêm nhiều điều hữu ích cho cuộc sống lành mạnh và hạnh phúc hơn.
Thiên Thanh